تامین نیاز آهن مشکل بزرگی برای بسیاری از مردم جهان است .خطر کمبود آن بخصوص در بعضی از گروه های سنی بسیار شایع است.کم خونی فقر آهن رایج ترین  اختلال  تغذیه ای  در جهان   است .بر اساس تعریف  سازمان بهداشت جهانی کم خونی تغذیه ای به تمام حالات بیماری که مقدار هموگلوبین خون پایین تر از حد نرمال باشد گفته می شود. 

نقص در سیستم ایمنی وکاهش تواناییهای جسمی وذهنی ازاثرات کمبودآهن دربدن است.حتی کم خونی های خفیف نیز دربین کودکان و نوجوانان میتواند در رشد ذهنی آنها خلل ایجاد نماید.

کم خونی فقر آهن به  علت  تاثیر بر  قدرت یادگیری  و کاهش آن  منجر به  افت  تحصیلی دانش آموزان می شود.

آهن چیست ؟

آهن یک ماده مغذ ی و اساسی ترین ماده اولیه برای ساخت گلبولهای قرمز خون می باشد. نقش گلبولهای قرمز خون انتقال اکسیژن به سلولهای بدن است . البته ، علاوه بر  آهن ، مواد مغذی دیگر مثل اسید فولیک ، ویتامین B6 ، ویتامین B12  ، ویتامین C و پروتئین برای خونسا زی لازم است که بایدازطریق رژیم غذایی روزانه تامین شود . همچنین آهن جزئی از ساختار اصلی تعدادی از آنزیم های ضروری برای عملکرد متناسب و متعادل مغز، عضلات و سلول های سیستم ایمنی است.                  

کم خونی فقر آهن چیست؟

کم خونی بیماری است که موجب کاهش تعداد گلبولهای قرمز و یا کاهش مقدار هموگلوبین موجود در خون می گردد .

چنانچه برای ساخت گلبولهای قرمز خون آهن به میزان کافی در دسترس بدن نباشد ابتدا از ذخایر آهن  بدن  برداشت  شده و در صورت  ادامه کمبود آهن  این  ذخایر تخلیه شده  و کم خونی فقر آهن بروز می کند

عوارض ناشی از کم خونی در کودکان سنین

مدرسه و نوجوانان:

آهن برای حفظ سلامت ، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمینه مناسب برای یادگیری در دوران تحصیل ضروری است . اگر چه کمبود آهن می تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری گردد ولی اثرات نامطلوب کم  خونی در دوران شیر خوارگی و در اوایل کودکی غیر قابل جبران است .کم خونی فقر آهن در

کودکان سنین مدرسه با تاخیر رشد خفیف همراه است و درمان کم خونی موجب افزایش سرعت رشد می شود . تاخیر رشد در کودکان کم خون ممکن است به علت نقش کلی آهن در واکنش حیاتی    بدن ، رابطه آن با سیستم ایمنی و یا تاثیرآن بر اشتها باشد. کودکان و دانش آموزانی که دچار کمخونی فقر آهن هستند همیشه احساس خستگی وضعف می کنند.این افراد اغلب از ورزش و فعالیتهای بدنی دوری می کنند و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته می شوند.

علائم ابتلاء به کم خونی فقر آهن چیست؟

- رنگ پریدگی دائمی زبان ‏، مخاط داخل لب و پلک چشم

- خستگی زودرس

- سیاهی رفتن چشم

- بی تفاوتی سر گیجه و سردرد

- اختلالات خواب

- خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها

- خارش عمومی بدن

- در مراحل پیشرفته  قاشقی

شدن ناخن ها، تنگی نفس همراه با تپش قلب و تورم قوزک پا

پیشگیری و کنترل کم خونی فقر آهن:

بطور کلی چهار روش اساسی برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن عبارتند از :

1- آهن یاری

آهن یاری عبارتست از توزیع قرص آهن بین گروههای آسیب پذیر و درمعرض خطر کم خونی فقر آهن مثل زنان باردار، کودکان سنین مدرسه و دختران نوجوان.‌

2 آموزش تغذیه و ایجاد تنوع غذایی

- در برنامه غذایی روزانه از مواد غذایی حاوی آهن مثل انواع گوشت ها ( گوشت قرمز ، مرغ ، ماهی )جگر،حبوبات مثل عدس ولوبیا و سبزی های سبز تیره(اسفناج،جعفری ) بیشتر استفاده کنند.

- استفاده ازدوغ کم نمک و انواع شربت های خانگی بجای نوشابه های گازدار .

- همراه با غذا سبزی های تازه و سالاد ( گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای،کلم،گل کلم) مصرف نمایید. - از نوشیدن چای ، قهوه و دم کرده های گیاهی یکساعت قبل و یک تا دو ساعت پس از صرف غذا خودداری نمایید.   

 3-کنترل بیماریهای عفونی و انگلی

 ابتلا به بیماریهای عفونی موجب کاهش اشتها شده  و درنتیجه دریافت مواد مغذی از جمله آهن کاهشمی یابد؛ از سوی دیگر بیماریهای عفونی درجذب و استفاده بدن از مواد مغذی اختلال ایجاد میکند.         

رعایت اصول بهداشت فردی از جمله شستن کامل دستها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا وپس از اجابت مزاج به منظور جلوگیری از ابتلا به آلودگی های انگلی از دیگر اقداماتی است که در آموزش دانش آموزان باید مورد تاکید قرار گیرد.   

4-غنی سازی مواد غذایی

غنی سازی مواد غذایی با آهن یکی از روشهای عمده و موثر برای کاهش کمبود آهن و کم خونی فقر آهندرجامعه است.